Waar gaat ‘Optimistische woede’ over?
Veel mensen geven openlijk toe nauwelijks boeken van vrouwen te lezen. Leeslijsten op scholen worden gedomineerd door boeken van (witte hetero)mannen. Vrouwen winnen minder literaire prijzen dan mannen. Is dat erg? Ja, want het weerspiegelt en vormt de verhoudingen in de samenleving. Elf vrouwelijke schrijvers zijn verontwaardigd over de ongelijke positie van vrouwen in de letteren, en verenigden zich in het collectief Fixdit. Vanuit bondgenootschap strijden ze voor verandering, in de literaire wereld én in de canon.
Veel mensen geven openlijk toe nauwelijks boeken van vrouwen te lezen. Ik moest hier ook even over nadenken: lees ik eigenlijk veel boeken van vrouwelijke auteurs? Goodreads laat me gelukkig zien dat ik dat wel degelijk doe. De helft van mijn gelezen boeken van het afgelopen jaar zijn afkomstig van vrouwelijke auteurs (denk aan Jessica van Geel, Roxane van Iperen en Kamila Shamsie).
Maar jammer blijft deze uitspraak natuurlijk wel. Wat ik vooral heftig vond om te lezen, was het volgende:
“Vrouwen lezen al vanaf jonge leeftijd mannelijke auteurs, waardoor ze niet alleen leren zich te verplaatsen in hun belevingswereld, maar die zelfs als universele belevingswereld beschouwen. Jongens daarentegen lezen zelden werk van vrouwelijke auteurs. Terwijl net daar het begin ligt van de verandering.”
Of dit helemaal klopt weet ik niet, maar ik heb er ook nog nooit over nagedacht. De literatuurlijst zei in mijn tijd in ieder geval al genoeg.
Dus verander de literatuurlijst!
Het wordt dus eens tijd om de literatuurlijst te updaten. Je motiveert jongeren totaal niet om een boek te lezen met (oude) boeken. Waarom geen lijst met thema’s waar je je in kunt vinden of juist iets van kunt leren? Dus: verander die literatuurlijst! Of begin bij een nieuw eindexamen Nederlands:
“Een andere eenvoudige oplossing om dit te ‘fixen’ ligt op een hoger niveau, nu er gewerkt wordt aan een nieuw eindexamen Nederlands. Zoals er enkele titels van vóór 1880 op de leeslijst verplicht zijn, zouden daar ook drie titels van ná 2000 op verplicht moeten worden: dat vergroot aantoonbaar het leesplezier én de diversiteit aan perspectieven.”
Gemiste kans
Wat ik een gemiste kans vond? Er is geen (wetenschappelijk) onderzoek toegevoegd. Daardoor voelde het niet altijd als een sterk verhaal. En dat is jammer, want de boodschap is zo belangrijk. Neem als voorbeeld deze zin:
“Dit zie je ook in recensies, waar het uiterlijk van vrouwen veel vaker aan bod komen dan bij mannen”
Ik zie dit nu totaal niet voor me. Waarom zou je uberhaupt iets zeggen over het uiterlijk van een auteur? Eerlijk gezegd weet ik vaak niet eens hoe een auteur eruitziet als er geen foto achterop staat. Het was zoveel sterker geweest als hier onderzoek naar gedaan was of dat er voorbeelden toegevoegd waren van recensies waarin dit gebeurde. Zo komt het veel harder aan en zijn het feiten in plaats van aannames.
Vrouwenboek
Waar ik persoonlijk een vervelend woord vindt, is: ‘vrouwenboek’. Het betekent nooit dat een vrouwenboek staat voor goede literatuur of een goed boek. Het wordt weggezet als iets negatiefs. En als recensent heb ik dan ook altijd het gevoel dat ik dit moet verdedigen als een boek al zo is neergezet.
Ben ik het eens met dit manifest?
Een manifest waar ik het zeker mee eens ben, maar voor mij vind ik de literatuurlijst aanpassen de verandering waar je mee zou moeten beginnen. Waarom moeten jongeren nog steeds oude boeken lezen? Met dezelfde onderwerpen, geschreven vanuit een man en niet meer van deze tijd. Verander de literatuurlijst en focus je op onderwerpen waar jongeren zich mee kunnen identificeren. Of juist helemaal niet. Want daar leer je van en dat maakt het voor jongeren leuk om een boek op te pakken. En zo kunnen ze deze hobby hopelijk op latere leeftijd met veel plezier voortzetten.
Favoriete quote
“Leeslijsten op scholen worden nog steeds genomineerd door boeken van mannen”
Pagina’s
Genre
Conclusie
Niet alle verhalen waren even sterk en ik miste ook wat voorbeelden en onderzoeken. Maar gelukkig is Optimistische woede een manifest waar je nog lang over kunt praten. Of je het er nu mee eens bent of niet (helemaal). Het is goed dat we als lezer, als recensent of leraar na blijven denken over onze keuzes.
Titel: Optimistische woede
Auteur: Fixdit
Uitgever: De Geus
Pagina’s: 136
Sterren:
